انواع مختلف چربی خون
نتیجه‌ی تست کلسترول شما معمولاً میزان کل کلسترول موجود در خون را نشان می‌دهد که متشکل از لیپوپروتئین های سبک (LDL)، لیپوپروتئین های سنگین (HDL) و تری گلیسریدها خواهد بود.
- کلسترول LDL با نام کلسترول بد نیز شناخته می‌شود. سطح LDL در خون یک فرد می‌تواند برای تخمین ریسک بروز بیماریهای کرونر قلب مورد استفاده قرار بگیرد.
- HDL معمولاً با نام کلسترول خوب شناخته می‌شود چراکه می‌تواند خطر بروز بیماریهای کرونر قلب را کاهش دهد.
- تری گلیسرید ها نوع دیگری از چربی‌های خون هستند. سطح بالای تری گلیسریدها نیز می‌تواند عامل مهمی برای بروز بیماریهای کرونر قلب باشد. سطح بسیار بالای تری گلیسرید نیز می‌تواند باعث التهاب پانکراس (پانکراتیت) شود.
داروهای کاهش دهنده کلسترول خون
پزشک شما بسته به نوع مشکل لیپید بیمار، در مورد نوع داروی کاهنده‌ی لیپید مورد استفاده تصمیم گیری خواهد کرد.
استاتین‌ها
استاتین ها یک کلاس دارویی کاهنده‌ی لیپید بوده و شامل موارد زیر هستند:
- آتورواستاتین (برندهای دارویی شامل لیپیتور، لورستات)
- فلوواستاتین (لسکول یا واستین)
- پراواستاتین (پراواکول، کولستات)
- رزوواستاتین (کاوستات، کرستور)
- سیمواستاتین (لیپکس، زوکور، زیمستات)
استاتین ها همچنین به نام مهارکننده‌های HMG-CoA ردوکتاز شناخته می‌شوند.
نحوه‌ی عملکرد
استاتین ها با اختلال ایجاد کردن در یک آنزیم که بدن با استفاده از آن کلسترول تولید می‌کند عمل خود را انجام می‌دهند بدین صورت بدن نمی‌تواند به اندازه‌ی قبل کلسترول تولید کند. استاتین ها همچنین میزان کلسترول جذب شده توسط کبد را افزایش داده و میزان آن در خون را کاهش می‌دهند.
نتیجه‌ی نهایی، کاهش میزان کلسترول LDL در اثر مصرف استاتین ها خواهد بود. برخی از استاتین ها مقادیر کمی کلسترول خوب نیز تولید می‌کنند که آن را با نام کلسترول HDL می‌شناسیم.
چه زمانی باید از این داروها استفاده کرد؟
استاتین ها معمولاً اولین نوع داروی تجویز شده توسط پزشک برای کاهش میزان کلسترول LDL هستند. پزشک شما نحوه‌ی مصرف این دارو را به شما آموزش خواهد داد. برخی از استاتین ها باید به هنگام عصر و یا موقع خواب مصرف شوند تا بیشترین اثر را داشته باشند.
استاتین ها نباید در طی دوره‌ی بارداری مصرف شوند چراکه می‌توانند برای جنین خطرناک باشند در صورتی که بیمار خانم بوده و در سن بچه دار شدن باشد، باید از روش‌های پیشگیری مطمئن به منظور جلوگیری از بارداری استفاده شود.
افراد مبتلا به بیماریهای کبد، بیماریهای عضلانی و مادران شیرده نیز نباید از استاتین ها استفاده کنند.
عوارض جانبی
ازجمله عوارض جانبی شایع استاتین ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ناراحتی خفیف معده
- سردرد
استاتین ها در برخی از موارد درد عضلانی ایجاد می‌کنند که در موارد نادر می‌تواند منجر به عارضه‌های جدی شود. بنابراین در صورتی که در عضلات خود احساس درد یا هرگونه ضعف و حساسیت به لمس داشتید، در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید.
استاتین ها همچنین می‌توانند مشکلات کبدی مثل هپاتیت ایجاد کنند.
پزشک شما احتمالاً آزمایشات خون منظمی برای شما تجویز می‌کند تا روند درمان با استاتین بررسی شود.
ازتیمایب
ازتیمایب (با نام تجاری ازترول) اولین داروی موجود از کلاس داروهای کاهنده‌ی کلسترول بوده که با نام مهارکننده‌های جذب کلسترول شناخته می‌شوند. ازتیمایب میزان کل کلسترول، LDL یا کلسترول بد و تری گلیسرید را کاهش داده و HDL یا کلسترول خوب را افزایش می‌دهد.
نحوه‌ی عملکرد
ازتیمایب با کاهش میزان جذب کلسترول از روده‌ها به جریان خون، سطح کلسترول را کاهش می‌دهد.
چه زمانی باید از این دارو استفاده کرد؟
در صورتی که از استاتین استفاده کرده و سطح کلسترول خون شما همچنان بالا باشد ممکن است پزشک برای شما ازتیمایب تجویز کند چراکه مصرف همزمان این دو دارو می‌تواند برای کاهش سطح LDL تاثیر بیشتری داشته باشد. داروهای ترکیبی که متشکل از ازتیمایب به همراه یک استاتین هستند شامل موارد زیر خواهند بود:
- آتوزت (ازتیمایب به همراه آتورواستاتین)
- روسوزت (ازتیمایب به همراه روسوواستاتین)
- ویتورین (ازتیمایب به همراه سیمواستاتین)
همچنین در صورتی که مصرف استاتین ها برای شما مناسب نباشد ممکن است پزشک برای شما ازتیمایب تجویز کند. ازتیمایب را می‌توان به همراه غذا و یا با شکم خالی و در هر ساعتی از شبانه روز مصرف کرد (البته باید مصرف آن در هر روز مشابه ساعت روز قبل باشد).
در صورت بارداری، شیردهی و یا ابتلا به مشکلات کبدی، ازتیمایب می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای شما باشد.
عوارض جانبی
همانند استاتین ها، در صورتی که ازتیمایب مصرف می‌کنید و دچار درد عضلات شده اید، باید در اولین فرصت ممکن به پزشک خود مراجعه کنید.
کلستیرامین و کلستیپول
کلستیرامین و کلستیپول نیز به نام رزین‌های متصل شونده به اسیدهای صفراوی شناخته می‌شوند.
نحوه‌ی عملکرد
این داروها به اسیدهای صفراوی موجود در روده‌ها متصل شده و از بازجذب آن‌ها به بدن جلوگیری می‌کنند درنتیجه اسیدهای صفراوی از طریق مدفوع دفع می‌شوند. بدن برای تولید اسیدهای صفراوی نیازمند کلسترول بوده و این امر می‌تواند سطح کلسترول در خون را کاهش دهد.
چه زمانی باید این دارو را مصرف کرد؟
رزین‌های متصل شونده به اسیدهای صفراوی معمولاً به همراه استاتین ها و به منظور کاهش کلسترول LDL مورد استفاده قرار می‌گیرند این داروها ممکن است به صورت تنها و یا همراه با ازتیمایب نیز مصرف شوند.
کلستیرامین در ساشه های پودری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را با آب، آبمیوه و مایعات دیگر مخلوط کرد.
کلستیپول نیز در ساشه های پودری وجود داشته و می‌توان آن را با آب و مایعات دیگر مخلوط کرد. این دارو را می‌توان به همراه غذا و یا با شکم خالی استفاده کرد.
عوارض جانبی
رزین‌های متصل شونده به اسیدهای صفراوی ممکن است باعث یبوست شوند.
جم فیبروزیل و فنوفیبرات
جم فیبروزیل (آسگم، لوپید، لیپیجم) و فنوفیبرات (لیپییدیل) به نام فیبرات ها شناخته می‌شوند.
نحوه‌ی عملکرد
فیبرات ها به طور عمده در جهت کاهش تری گلیسرید خون فعالیت کرده و این کار را با افزایش سرعت پاکسازی تری گلیسرید از خون انجام می‌دهند. فیبرات ها همچنین می‌توانند میزان کلسترول خوب یا HDL را افزایش دهند.
چه زمانی باید از این داروها استفاده کرد؟
جم فیبروزیل:
- جم فیبروزیل معمولاً زمانی تجویز می‌شود که سطح تری گلیسرید بیمار نسبت به لیپیدهای دیگر بالاتر باشد.
- جم فیبروزیل در صورت مناسب نبودن داروهای دیگر توسط پزشک تجویز می‌شود.
- جم فیبروزیل به شکل قرص بوده و معمولاً دو بار در روز مصرف می‌شود.
فنوفیبرات:
فنوفیبرات جایگزینی برای جم فیبروزیل بوده و برای درمان تری گلیسرید بالا به کار می‌رود. فنوفیبرات همچنین می‌تواند به منظور کاهش میزان کل کلسترول به کار رود. قرص‌های این دارو معمولاً یک بار در روز مصرف می‌شوند.
عوارض جانبی
ممکن است در اثر مصرف جم فیبروزیل و فنوفیبرات دچار ناراحتی معده شوید.
فیبرات ها در طی دوران بارداری و شیردهی مناسب نبوده و همچنین مصرف آن‌ها برای افراد مبتلا به بیماریهای کبد، کیسه صفرا و بیماران شدید کلیوی مناسب نیست.
نیکوتینیک اسید
چگونگی عملکرد نیکوتینیک برای کاهش میزان لیپیدها به وضوح مشخص نیست. با این حال این دارو می‌تواند کلسترول LDL و تری گلیسرید را کاهش داده و کلسترول HDL را افزایش دهد.
چه زمانی باید از این دارو استفاده کرد؟
نیکوتینیک اسید معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سطح تری گلیسرید نسبت به لیپیدهای دیگر افزایش بیشتری داشته باشد.
نیکوتینیک اسید را می‌توان به همراه استاتین ها به منظور کاهش کلسترول LDL مورد استفاده قرار داد.
قرص‌های نیکوتینیک اسید معمولاً 2 تا 3 بار در روز و به همراه غذا استفاده می‌شوند.
اگر اخیرا به حمله قلبی دچار شده اید و یا اگر به بیماریهای کبدی مبتلا هستید و یا در صورت بارداری و شیردهی، نیکوتینیک اسید برای شما مناسب نخواهد بود.
عوارض جانبی
نیکوتینیک اسید می‌تواند باعث گر گرفتگی صورت و گردن شما شود که معمولاً پس از 2 تا 6 هفته از بین می‌رود ولی در صورتی که چند دوز دارو را فراموش کنید ممکن است این عارضه مجدداً رخ دهد. در صورت بروز این عارضه به پزشک خود مراجعه کنید چراکه او می‌تواند برای رفع این مشکل به شما کمک کند.
نیکوتینیک اسید همچنین می‌تواند باعث ناراحتی معده و نقرس شود.
ممکن است پزشک از شما بخواهد تا در زمان استفاده از این دارو آزمایش خون بدهید تا روند درمان شما تحت بررسی قرار گیرد.
روغن ماهی
می‌توان از مکمل‌های روغن ماهی به منظور کاهش سطح تری گلیسرید استفاده کرد. همچنین به نظر می‌رسد این مکملها عوارض جانبی چندانی نداشته باشند. بعضاً ممکن است پزشک شما استفاده از روغن ماهی را همراه با استاتین ها و یا دیگر داروهای کاهش کلسترول تجویز کند. مصرف مقادیر متوسط ماهی نیز می‌تواند همین نتیجه را به دنبال داشته باشد بنابراین ممکن است پزشک به شما توصیه کند هر هفته حداقل دو بار ماهی بخورید.
استرول‌های گیاهی
ازجمله محصولات غنی شده با استرول های گیاهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مارگارین
- غلات صبحانه
- شیر و ماست کم چرب
- پنیرهای کم چرب و پروسس
این محصولات راه حلی دیگر برای کاهش سطح کلسترول هستند – که معمولاً به همراه داروهای کاهش لیپید مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مصرف 2 تا 3 واحد از این غذاها به صورت روزانه می‌تواند مفید باشد ولی مصرف مقادیر بیشتر باعث افزایش تاثیرگذاری نخواهد شد.
استرول های گیاهی می‌توانند در روند جذب موادی به نام کاروتنوئیدها مثل بتاکاروتن اختلال ایجاد کنند. به نظر می‌رسد که کاروتنوئیدها اثرات ضد سرطان و آنتی اکسیدان داشته و از قلب محافظت می‌کنند بنابراین افرادی که به طور منظم از استرول های گیاهی استفاده می‌کنند باید به شکل روزانه از پرتقال و سبزیجات و میوه جات زرد استفاده کنند تا مقادیر کافی کاروتنوئید را دریافت کنند.
درمان ترکیبی
همه‌ی افراد نمی‌توانند با استفاده از تنها یک دارو سطح لیپیدهای خون خود را کنترل کنند بعضاً ممکن است ترکیبی از چند روش درمانی لازم باشد. برای مثال روغن ماهی یا ازتیمایب ممکن است در صورت نیاز به همراه استاتین ها تجویز شوند.
در صورتی که تری گلیسرید و کلسترول شما هر دو بالا هستند ممکن است مصرف همزمان استاتین و فنوفیبرات برای شما تجویز شود. از آن جایی که این ترکیب دارویی خطر بیشتری برای آسیب عضلانی ایجاد می‌کند، پزشک شما را به شدت تحت نظر خواهد داشت و مهم است که هرگونه درد عضلانی را به او گزارش دهید. اگر نمی‌توانید از استاتین ها استفاده کنید ممکن است پزشک ترکیبی از ازتیمایب و فنوفیبرات را برای شما تجویز کند.