آیا ایبوپروفن و ژلوفن با هم فرق می کنند؟
ایبوپروفن Ibuprofen یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID است. ادویل Advil و مورتین Mortin معروفترین برند های آن هستند.
مسکن ها برای درد
درد نشانه های مهمی دارد و کیفیت زندگی انسان را دریگر می کند و باعث اختلال در عملکرد او می شود که معمولا با شروع علامت ها و حس درد افراد مسکن مصرف می کنند اما باید بدانیم برای هر درد چه مسکنی باید مصرف نمود که برای آن مفید باشد.
در این مطلب دکتر کاوه سالارمند ، داروساز، اطلاعات بیشتری در رابطه با «مسکن ها » به شما می دهند.
به طور کلی اولین انتخاب هر کسی برای تسکین درد، استامینوفن است. در حال حاضر، استامینوفن شناخته شده ترین دارویی است که افراد برای تسکین درد استفاده می کنند.این دارو در انواع و اشکال مختلفی در بازار دارویی وجود دارد که رایج ترین آنها 3نوع استامینوفن ساده ، استامینوفن کدئین دار و استامینوفن کافئین است .
استامینوفن ، همچنین پر مصرف ترین و می توان گفت کم عارضه ترین داروی تببر است که برای درد های خفیف و متوسط بیشتر به کار می رود و برای درد های التهابی مناسب نیست . البته باید توجه داشت که کم عارضه بودن به معنای بی عارضه بودن نیست چرا که همین داروی به ظاهر ساده در مصرف با مقادیر زیاد و یا به مدت زمان طولانی،اثرات مخربی روی کبد ایجاد می کند.
نکته قابل ذکر در رابطه با آسپیرین این است که:
اگر چه این دارو تب بر است اما نباید به هیچ عنوان به کودکی که تب دارد آسپیرین داد چرا که باعث یک حالتی به نام «سندروم ری » در کودکان می شود که در برخی موارد موجب مرگ کودک می گردد.
ایبوپروفن Ibuprofen یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID است. ادویل Advil و مورتین Mortin معروفترین برند های آن هستند.
در تکنولوژی جدید داروسازی تولید داروها به صورت ژلهای بسیار جا باز کرده است زیرا تولید داروها به صورت ژلهای عوارض قرص را به حداقل میرساند و جذب دارو را سریعتر میکند. ژلوفن در واقع یکی از اشکال داروی ایبوپروفن است که به شکل ژلاتینی عرضه شده است.
ایبوپروفن Ibuprofen یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی NSAID است. ادویل Advil و مورتین Mortin معروفترین برند های آن هستند. از ایبوپروفن در درمان علائم آرتریت (التهاب مفصلی) مانند روماتیسم مفصلی، اسپوندیلیت انکیلوزان، نقرس، تب، دردهای قاعدگی، سردرد، کمردرد، درد دندان، کرامپ های عضلانی، درد ناشی از کشیدگی رباط ها و پیچ خوردن مفاصل و آسیب های کوچک استفاده میشود. ایبوپروفن میتواند درد، تورم و خشکی ناشی از آرتروز (ساییدگی مفصل) و روماتیسم مفصلی را کاهش دهد.
ایبوپروفن بصورت قرص های 200 و 400 میلیگرمی و شربت 100 میلیگرمی توزیع میشود. این دارو را میتوان روزی 4-3 بار مصرف کرد. حداکثر دوز مصرفی ایبوپروفن بدون نسخه پزشک روزی 1200 میلیگرم است. این دارو را نباید برای درمان درد به مدت بیش از 10 روز و برای درمان تب به میزان بیش از 3 روز مصرف کرد. در صورت ادامه درد و تب باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک میتواند در صورت صلاحدید ایبوپروفن را با مقادیر تا 3200 میلیگرم و یا به مدت بیشتر تجویز کند. داروی ایبوپروفن با نام تجاری پروفن به صورت دراژه وجود دارد که سه چهار سالی است که به صورت ژلهای و با نام ژلوفن تهیه میشود.
در تکنولوژی جدید داروسازی تولید داروها به صورت ژلهای بسیار جا باز کرده است زیرا تولید داروها به صورت ژلهای عوارض قرص را به حداقل میرساند و جذب دارو را سریعتر میکند. ژلوفن در واقع یکی از اشکال داروی ایبوپروفن است که به شکل ژلاتینی عرضه شده است. پس ایبوپروفن و ژلوفن هیچ تفاوتی با هم ندارند و تنها فرق آنها این است که در کپسولهای نرم ژلوفن، ماده موثره بصورت محلولی داخل غلافهای ژلاتینی قرار گرفته و به محض رسیدن به معده این غلاف باز می شود و مواد درون خود را رها می کند به همین دلیل برخی منابع جذب ژلوفن را سریعتر از قرص بروفن می دانند که باعث می شود اثر بخشی دارو سریعتر باشد.
اما در قرص بروفن همان ماده موثره به صورت جامد و همراه با مواد حجم دهنده عرضه می شود که نیاز دارد در دستگاه گوارش تحت تاثیر ترشحات گوارشی قرار بگیرد تا بصورت قابل جذب در بیاید، به همین دلیل ممکن است کمی دیرتر از ژلوفن شروع به اثر کند. علاوه بر آن بر اساس بعضی منابع همین فرآیند جذب و شکل دارویی باعث می شود بروفن عوارض گوارشی بیشتری نسبت به برادر خود (ژلوفن) ایجاد کند.
این دارو در بالغین استفاده میشود و به صورت کپسول های 200 و 400 میلی گرمی در بازار موجود است؛ از این دارو در امراضی چون آرتریت، نقرس، دردهای شدید قاعدگی و درد دندان استفاده میشود. ژلوفن همانند ایبوپروفن خاصیت ضد درد، ضد التهاب، ضد تب دارد که کودکان از این دارو به صورت شربت و با نام ایبوپروفن استفاده میکنند.
از عوارض این دارو عوارض گوارشی است که از آن جمله میتوان اثر آن بر روی کبد را ذکر کرد چون این دارو در کبد متابولیزه می شود تا قابلیت جذب داشته باشد بنابراین مصرف زیاد آن به کبد فشار می آورد. یکی دیگر از عوارض آن تاثیر این دارو بر کلیه است چرا که دفع دارو از طریق کلیه صورت میگیرد و مصرف بیش از حد آن بر کلیه اثر میگذارد.
درمورد مصرف این دارو در بارداری به طور کلی توصیه میشود تمامی داروها در سه ماهه اول بارداری استفاده نشود؛ ژلوفن در دوران بارداری جز گروه B است یعنی برای جنین ضرری ندارد اما باید طبق دستور پزشک مصرف شود. اما در 3 ماهه سوم بارداری این دارو جزء گروه D قرار می گیرد که نباید استفاده شود و مصرف آن باعث بروز اختلالات جنینی می شود.
موارد منع مصرف ژلوفن
مصرف داروی ژلوفن در مواردی منع مصرف دارد که نداشتن آگاهی در این خصوص می تواند باعث بروز مشکلاتی شود:
افراد مبتلا به آسم نباید از ژلوفن استفاده کنند.
مبتلایان به فشارخون نیز نمی توانند از ژلوفن استفاده کنند چرا که حجم خونشان بالا میرود.
افراد مبتلا به ناراحتی های خونی مثل هموفیلی و افرادی که مشکلات انعقادی دارند نیز باید از خوردن داروی ژلوفن پرهیز کنند.
این دارو بر روی معده اثر می گذارد بنابراین اگر افرادی مبتلا به زخم معده باشند و یا کولیت داشته باشند نیز ژلوفن برایشان مضر است.
چون دفع این دارو از طریق کلیه و به صورت ادرار است مبتلایان به ناراحتیهای خیلی شدید کلیه نیز نباید از این دارو استفاده کنند همچنین کسانی که به ترکیبات آسپیرین حساسیت دارند نیز جزء موارد منع ژلوفن هستند.
ژلوفن استامینوفن و همچنین داروهای ضد انعقادی تداخل دارویی دارد و نباید همراه این داروها استفاده شود.
افرادی که داروهای آنتی دیابتیک استفاده می کنند نباید ژلوفن بخورند چرا که ژلوفن باعث افزایش اثر ضد قند داروهایشان میشود و افت ناگهانی قند و به دنبال آن بروز شوک را به همراه دارد.
ژلوفن نباید همراه با داروهای ادرار آور استفاده شود چرا که کاهش اثر داور میشود.
لازم است که مصرف این داور به حداقل رسانده شود و حتماً زیر نظر پزشک تهیه شود و به صورت خود سرانه مصرف نشود تا مشکلات ناشی از مصرف خودسرانه این دارو از بین برود
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که برای کاهش دردهایی مانند سردرد، دندان درد، دردهای عضلانی و… یک قرص ژلوفن برای تسکین درد خود می خورید بد نیست با عوارض مصرف قرص ژلوفن هم آشنا شوید و بدانید که در برخی موارد مصرف قرص ژلوفن ضرر دارد و حتی ممکن است آسیب های جدی به شما وارد کند. این متن را بخوانید تا با عوارض قرص ژلوفن و موارد منع مصرف قرص ژلوفن آشنا شوید تا از این به بعد محتاطانه تر قرص ژلوفن را مصرف کنید و یا حتی مصرف آن را به طور کامل کنار بگذارید.
قرص ژلوفن به شکل کپسول های 200 گرمی و 400 گرمی در بازار موجود است و قرص های ژلوفن ژله ای اخیرا مورد توجه قرار گرفته اند که به گفته برخی ها ضرر آن ها کمتر است و سریعتر اثر خود در تسکین درد را آشکار می کند. قرص ژلوفن نیز مانند داروهای شیمیایی دیگر نباید خودسرانه مصرف شود برخی افراد مسکن هایی مانند ژلوفن و استامینوفن را مانند نقل و نبات می خورند و فکر می کنند که خوردن آن ها بی ضرر است اما بهتر است بدانید که خوردن قرص ژلوفن گاهی بسیار مضر است:
البته همه داروها عوارض دارند و می توانند مضر باشند برخی عوارض خفیف هستند و در برخی افراد اتفاق می افتند و اگر درد شما زیاد باشد می توانید از این عوارض چشم پوشی کنید برخی از ضررهای مصرف قرص ژلوفن که شایع ولی خفیف هستند شامل:
عوارض خفیف مصرف قرص ژلوفن در همه اتفاق نمی افتد و خیلی جدی نیستند.
اما مصرف قرص ژلوفن به خصوص اگر زیاد مصرف شود و یا تداخل دارویی داشته باشد و یا دلایل دیگر که در ادامه ذکر می کنیم می تواند عوارض شدیدی داشته باشد مانند:
مصرف ژلوفن برای چه افرادی مضر است؟ مصرف قرص ژلوفن ضرر دارد به خصوص برای افراد زیر:
1. افرادی که در 3 ماه دوم بارداری خود هستند
به طور کلی بهتر است ژلوفن در ایام بارداری مصرف نشود ولی با تجویز پزشک می توان آن را در 3 ماه اول بارداری مصرف کرد ولی در 3 ماه دوم بارداری مصرف ژلوفن برای جنین ضرر دارد و به هیچ وجه نباید مصرف شود.
2. افرادی که آسم دارند نباید ژلوفن بخورند زیرا مصرف قرص ژلوفن در این افراد با افزایش خطر حملات آسمی همراه است.
3. مصرف ژلوفن در افراد مبتلا به فشار خون خطرناک است و باعث بالا رفتن فشار خون در این افراد می شود بنابراین افرادی که فشار خون دارند نباید ژلوفن مصرف کنند.
4. مصرف ژلوفن برای افرادی که زخم معده دارند ضرر دارد بنابراین اگر زخم معده دارید بهتر است از ژلوفن استفاده نکنید.
5. افراد مبتلا به ناراحتی های خونی مثل هموفیلی باید از خوردن داروی ژلوفن پرهیز کنند.
6. افرادی که مشکل انعقاد خون دارند نیز از مصرف ژلوفن منع شده اند.
7. افرادی که به آسپرین و ترکیبات آن آلرژی دارند نباید ژلوفن بخورند.
8. مصرف قرص ژلوفن برای افرادی که ناراحتی های کلیوی دارند ضرر دارد زیرا قرص ژلوفن در کبد متابولیزه شده و از طریق کلیه دفع می شود و مصرف زیاد آن می تواند باعث از کار افتادن کبد و کلیه ها شود.
9. دیابتی ها نباید ژلوفن مصرف کنند و مصرف قرص ژلوفن برای آن ها ضرر دارد زیرا مصرف ژلوفن باعث افزایش اثر ضد قند دارو در افراد مبتلا به دیابت شده و باعث افت ناگهانی قند در آنان می گردد.
10. افرادی که از داروهای ادرار آور استفاده می کنند نباید ژلوفن مصرف کنند زیرا ژلوفن اثر این داروها را کاهش می دهد.
11. افراد مبتلا به ناراحتی های قلبی در صورت مصرف زیاد قرص ژلوفن در معرض افزایش حملات قلبی قرار می گیرند
علاوه بر ضررهایی که برای ژلوفن برشمردیم بهتر است بدانید که مصرف قرص ژلوفن می تواند باعث کاهش قدرت باروری در خانم ها شود.
در صورت مشاهده این علائم مصرف قرص ژلوفن را سریعا قطع کنید:
در این متن با عوارض احتمالی قرص ژلوفن آشنا شدید و موارد منع مصرف قرص ژلوفن را دانستید. بنابراین تا جایی که ممکن است به جای استفاده از مسکن های شیمیایی مانند قرص ژلوفن از مسکن های طبیعی مانند دمنوش های آرامبخش استفاده کنید و در صورتی که مجبور به استفاده از قرص ژلوفن شدید آن را با احتیاط مصرف کنید و بدانید که گاهی خوردن قرص ژلوفن ضرر دارد و ضرر آن بیشتر از منفعت آن می باشد.
نتیجهی تست کلسترول شما معمولاً میزان کل کلسترول موجود در خون را نشان میدهد که متشکل از لیپوپروتئین های سبک (LDL)، لیپوپروتئین های سنگین (HDL) و تری گلیسریدها خواهد بود.
پزشک شما بسته به نوع مشکل لیپید بیمار، در مورد نوع داروی کاهندهی لیپید مورد استفاده تصمیم گیری خواهد کرد.
استاتین ها یک کلاس دارویی کاهندهی لیپید بوده و شامل موارد زیر هستند:
استاتین ها همچنین به نام مهارکنندههای HMG-CoA ردوکتاز شناخته میشوند.
استاتین ها با اختلال ایجاد کردن در یک آنزیم که بدن با استفاده از آن کلسترول تولید میکند عمل خود را انجام میدهند بدین صورت بدن نمیتواند به اندازهی قبل کلسترول تولید کند. استاتین ها همچنین میزان کلسترول جذب شده توسط کبد را افزایش داده و میزان آن در خون را کاهش میدهند.
نتیجهی نهایی، کاهش میزان کلسترول LDL در اثر مصرف استاتین ها خواهد بود. برخی از استاتین ها مقادیر کمی کلسترول خوب نیز تولید میکنند که آن را با نام کلسترول HDL میشناسیم.
استاتین ها معمولاً اولین نوع داروی تجویز شده توسط پزشک برای کاهش میزان کلسترول LDL هستند. پزشک شما نحوهی مصرف این دارو را به شما آموزش خواهد داد. برخی از استاتین ها باید به هنگام عصر و یا موقع خواب مصرف شوند تا بیشترین اثر را داشته باشند.
استاتین ها نباید در طی دورهی بارداری مصرف شوند چراکه میتوانند برای جنین خطرناک باشند در صورتی که بیمار خانم بوده و در سن بچه دار شدن باشد، باید از روشهای پیشگیری مطمئن به منظور جلوگیری از بارداری استفاده شود.
افراد مبتلا به بیماریهای کبد، بیماریهای عضلانی و مادران شیرده نیز نباید از استاتین ها استفاده کنند.
ازجمله عوارض جانبی شایع استاتین ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
استاتین ها در برخی از موارد درد عضلانی ایجاد میکنند که در موارد نادر میتواند منجر به عارضههای جدی شود. بنابراین در صورتی که در عضلات خود احساس درد یا هرگونه ضعف و حساسیت به لمس داشتید، در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید.
استاتین ها همچنین میتوانند مشکلات کبدی مثل هپاتیت ایجاد کنند.
پزشک شما احتمالاً آزمایشات خون منظمی برای شما تجویز میکند تا روند درمان با استاتین بررسی شود.
ازتیمایب (با نام تجاری ازترول) اولین داروی موجود از کلاس داروهای کاهندهی کلسترول بوده که با نام مهارکنندههای جذب کلسترول شناخته میشوند. ازتیمایب میزان کل کلسترول، LDL یا کلسترول بد و تری گلیسرید را کاهش داده و HDL یا کلسترول خوب را افزایش میدهد.
ازتیمایب با کاهش میزان جذب کلسترول از رودهها به جریان خون، سطح کلسترول را کاهش میدهد.
در صورتی که از استاتین استفاده کرده و سطح کلسترول خون شما همچنان بالا باشد ممکن است پزشک برای شما ازتیمایب تجویز کند چراکه مصرف همزمان این دو دارو میتواند برای کاهش سطح LDL تاثیر بیشتری داشته باشد. داروهای ترکیبی که متشکل از ازتیمایب به همراه یک استاتین هستند شامل موارد زیر خواهند بود:
همچنین در صورتی که مصرف استاتین ها برای شما مناسب نباشد ممکن است پزشک برای شما ازتیمایب تجویز کند. ازتیمایب را میتوان به همراه غذا و یا با شکم خالی و در هر ساعتی از شبانه روز مصرف کرد (البته باید مصرف آن در هر روز مشابه ساعت روز قبل باشد).
در صورت بارداری، شیردهی و یا ابتلا به مشکلات کبدی، ازتیمایب میتواند گزینهی مناسبی برای شما باشد.
همانند استاتین ها، در صورتی که ازتیمایب مصرف میکنید و دچار درد عضلات شده اید، باید در اولین فرصت ممکن به پزشک خود مراجعه کنید.
کلستیرامین و کلستیپول نیز به نام رزینهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی شناخته میشوند.
این داروها به اسیدهای صفراوی موجود در رودهها متصل شده و از بازجذب آنها به بدن جلوگیری میکنند درنتیجه اسیدهای صفراوی از طریق مدفوع دفع میشوند. بدن برای تولید اسیدهای صفراوی نیازمند کلسترول بوده و این امر میتواند سطح کلسترول در خون را کاهش دهد.
رزینهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی معمولاً به همراه استاتین ها و به منظور کاهش کلسترول LDL مورد استفاده قرار میگیرند این داروها ممکن است به صورت تنها و یا همراه با ازتیمایب نیز مصرف شوند.
کلستیرامین در ساشه های پودری وجود دارد که میتوان آنها را با آب، آبمیوه و مایعات دیگر مخلوط کرد.
کلستیپول نیز در ساشه های پودری وجود داشته و میتوان آن را با آب و مایعات دیگر مخلوط کرد. این دارو را میتوان به همراه غذا و یا با شکم خالی استفاده کرد.
رزینهای متصل شونده به اسیدهای صفراوی ممکن است باعث یبوست شوند.
جم فیبروزیل (آسگم، لوپید، لیپیجم) و فنوفیبرات (لیپییدیل) به نام فیبرات ها شناخته میشوند.
فیبرات ها به طور عمده در جهت کاهش تری گلیسرید خون فعالیت کرده و این کار را با افزایش سرعت پاکسازی تری گلیسرید از خون انجام میدهند. فیبرات ها همچنین میتوانند میزان کلسترول خوب یا HDL را افزایش دهند.
جم فیبروزیل:
فنوفیبرات:
فنوفیبرات جایگزینی برای جم فیبروزیل بوده و برای درمان تری گلیسرید بالا به کار میرود. فنوفیبرات همچنین میتواند به منظور کاهش میزان کل کلسترول به کار رود. قرصهای این دارو معمولاً یک بار در روز مصرف میشوند.
ممکن است در اثر مصرف جم فیبروزیل و فنوفیبرات دچار ناراحتی معده شوید.
فیبرات ها در طی دوران بارداری و شیردهی مناسب نبوده و همچنین مصرف آنها برای افراد مبتلا به بیماریهای کبد، کیسه صفرا و بیماران شدید کلیوی مناسب نیست.
نیکوتینیک اسید
چگونگی عملکرد نیکوتینیک برای کاهش میزان لیپیدها به وضوح مشخص نیست. با این حال این دارو میتواند کلسترول LDL و تری گلیسرید را کاهش داده و کلسترول HDL را افزایش دهد.
نیکوتینیک اسید معمولاً زمانی استفاده میشود که سطح تری گلیسرید نسبت به لیپیدهای دیگر افزایش بیشتری داشته باشد.
نیکوتینیک اسید را میتوان به همراه استاتین ها به منظور کاهش کلسترول LDL مورد استفاده قرار داد.
قرصهای نیکوتینیک اسید معمولاً 2 تا 3 بار در روز و به همراه غذا استفاده میشوند.
اگر اخیرا به حمله قلبی دچار شده اید و یا اگر به بیماریهای کبدی مبتلا هستید و یا در صورت بارداری و شیردهی، نیکوتینیک اسید برای شما مناسب نخواهد بود.
نیکوتینیک اسید میتواند باعث گر گرفتگی صورت و گردن شما شود که معمولاً پس از 2 تا 6 هفته از بین میرود ولی در صورتی که چند دوز دارو را فراموش کنید ممکن است این عارضه مجدداً رخ دهد. در صورت بروز این عارضه به پزشک خود مراجعه کنید چراکه او میتواند برای رفع این مشکل به شما کمک کند.
نیکوتینیک اسید همچنین میتواند باعث ناراحتی معده و نقرس شود.
ممکن است پزشک از شما بخواهد تا در زمان استفاده از این دارو آزمایش خون بدهید تا روند درمان شما تحت بررسی قرار گیرد.
میتوان از مکملهای روغن ماهی به منظور کاهش سطح تری گلیسرید استفاده کرد. همچنین به نظر میرسد این مکملها عوارض جانبی چندانی نداشته باشند. بعضاً ممکن است پزشک شما استفاده از روغن ماهی را همراه با استاتین ها و یا دیگر داروهای کاهش کلسترول تجویز کند. مصرف مقادیر متوسط ماهی نیز میتواند همین نتیجه را به دنبال داشته باشد بنابراین ممکن است پزشک به شما توصیه کند هر هفته حداقل دو بار ماهی بخورید.
ازجمله محصولات غنی شده با استرول های گیاهی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
این محصولات راه حلی دیگر برای کاهش سطح کلسترول هستند – که معمولاً به همراه داروهای کاهش لیپید مورد استفاده قرار میگیرند.
مصرف 2 تا 3 واحد از این غذاها به صورت روزانه میتواند مفید باشد ولی مصرف مقادیر بیشتر باعث افزایش تاثیرگذاری نخواهد شد.
استرول های گیاهی میتوانند در روند جذب موادی به نام کاروتنوئیدها مثل بتاکاروتن اختلال ایجاد کنند. به نظر میرسد که کاروتنوئیدها اثرات ضد سرطان و آنتی اکسیدان داشته و از قلب محافظت میکنند بنابراین افرادی که به طور منظم از استرول های گیاهی استفاده میکنند باید به شکل روزانه از پرتقال و سبزیجات و میوه جات زرد استفاده کنند تا مقادیر کافی کاروتنوئید را دریافت کنند.
همهی افراد نمیتوانند با استفاده از تنها یک دارو سطح لیپیدهای خون خود را کنترل کنند بعضاً ممکن است ترکیبی از چند روش درمانی لازم باشد. برای مثال روغن ماهی یا ازتیمایب ممکن است در صورت نیاز به همراه استاتین ها تجویز شوند.
در صورتی که تری گلیسرید و کلسترول شما هر دو بالا هستند ممکن است مصرف همزمان استاتین و فنوفیبرات برای شما تجویز شود. از آن جایی که این ترکیب دارویی خطر بیشتری برای آسیب عضلانی ایجاد میکند، پزشک شما را به شدت تحت نظر خواهد داشت و مهم است که هرگونه درد عضلانی را به او گزارش دهید. اگر نمیتوانید از استاتین ها استفاده کنید ممکن است پزشک ترکیبی از ازتیمایب و فنوفیبرات را برای شما تجویز کند.
اولا باید گفت که توصیه می شود برای حفظ اثربخشی واکسن ها، حداقل فاصله زمانی 14 روز بین تزریق واکسن کووید-19 و سایر واکسن ها رعایت شود.
در عینحال باید توجه کرد که اغلب داروها هیچ تداخلی با واکسن های کووید-19 ندارد. بیمارانی که دچار بیماری های مزمن هستند بیماران دچار مشکلات قلبی، کلیوی، کبدی، روماتولوژیک، دیابت، بدخیمی و ... به هیچ عنوان نباید بدون مشورت پزشک خود داروهای مصرفی را تغییر دهند و یا قطع کنند.
در برخی موارد خاص و به ندرت، با مشورت و صلاحدید پزشک معالج، ممکن است نیاز باشد فاصله زمانی بین تزریق واکسن و برخی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی وجود داشته باشد.
بیمارانی که تحت پیوند اعضا و یا شیمی درمانی قرار گرفته اند نیز در مورد زمان تزریق واکسن بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنند.
بر اساس اعلام کانال تلگرامی سازمان نظام پزشکی، یکی دیگر از سوالات مهم درباره واکسن کرونا، این است که آیا تزریق واکسنهای کووید-19 در دوران بارداری و شیردهی توصیه میشود؟
باید گفت که در حال حاضر تزریق واکسنهای اسپوتنیک، سینوفارم و کووکسین بهارات در دوران بارداری و شیردهی به دلیل محدود بودن اطلاعات توصیه نمیشود. در عینحال خانمهای باردار و شیرده در مورد تزریق واکسن آسترازنکا باید با پزشک خود مشورت کنند.
در صورتی که فرد واکسینه شده قصد بارداری داشته باشد نیازی به تاخیر در اقدام به بارداری وجود ندارد. همه واکسنهای کووید-19 غیر زنده و غیر فعال هستند و به نظر نمیرسد مشکلی برای جنین ایجاد کند. در صورتی که خانمها بعد از تزریق واکسن متوجه بارداری شوند جای نگرانی وجود ندارد.
فاطمی در پاسخ به این سؤال که «آیا مصرف قرصهای ضدبارداری، ممکن است ریسک ابتلا به لخته خون در پی تزریق واکسن کرونا را افزایش دهد؟» تصریح کرد: داروهای ضدبارداری یا داروهایی که حاوی هورمونهای زنانه هستند ممکن است باعث افزایش خطر لخته شدن خون شوند؛ با توجه به اینکه برخی واکسنها مانند «آسترازنکا» ممکن است خطر تشکیل لخته را افزایش دهد، بهتر است به زنانی که از داروهای ضدبارداری استفاده میکنند، به خصوص آنها که زیر40 سال سن دارند؛ واکسنهای دیگری تزریق شود.
نایب رئیس انجمن داروسازان در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر تأثیر تزریق آمپولهای حاوی ویتامینها بر واکسن کرونا نیز بیان داشت: اخیراً در فضای مجازی مطالبی مبنی بر تأثیر نوروبیون بر واکسن کرونا منتشر شده که مبنای علمی ندارد زیرا منبع غذایی ویروس کرونا، ویتامین نیست و بنابراین مصرف داروهای حاوی ویتامینها پس از تزریق واکسن کرونا نمیتواند منجر به افزایش شدت بیماری شود و تاکنون در منابع علمی و رسمی جهان گزارشی مبنی بر تداخل ویتامین با واکسن کرونا نداشتهایم.
موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران به این سول که «آیا استفاده از هرگونه آمپول یا داروی تقویتی پس از تزریق واکسن کووید-119 مشکل ایجاد کرده و باعث فعال شدن ویروس می شود؟» پاسخ داد.
در پاسخ به این سؤال آمده است که: تأثیر مستقیم مصرف ریزمغذیها و ویتامینها در افرادی که واکسن کووید-19 دریافت کردهاند، هنوز مطالعه نشده است. در مطالعات انجام شده در سایر واکسنها، تأثیر منفی ریزمغذیها و ویتامینها بر روی عملکرد واکسن گزارش نشده است و حتی مطالعاتی در این زمینه وجود دارد که نشان میدهد مصرف ریزمغذیها (حتی در قالب اشکال دارویی)، تا حدودی به بهبود وضعیت ایمنی کمک میکند.
یکی از مداخلات مهم برای کنترل بیماریهای عفونی، انجام واکسیناسیون است که هدف اصلی آن تقویت پاسخ ایمنی است. مطالعات نشان داده است که یکی از مهمترین عوامل مؤثر در پاسخ ایمنی، وضعیت تغذیه و وجود مقادیر کافی ریزمغذیها و ویتامینها در بدن است.
درباره بیماری کووید-19 نیز مطالعات نشان دادهاند که کمبود ویتامین D میتواند باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری و در مبتلایان، باعث افزایش ریسک بستری در بیمارستان و مرگومیر شود.
در برخی مطالعات نشان داده شده که تجویز ویتامین D در افراد مبتلا به بیماری کووید-19 میتواند باعث کاهش خطر بستری در بخشهای مراقبتهای ویژه همچنین کاهش مرگومیر شود.
هرچند هنوز شواهد کافی مبنی بر اینکه لازم است ویتامین D بهعنوان بخشی از رژیمدرمانی استاندارد در تمام بیماران مبتلا به کووید-19 مصرف شود وجود ندارد، اما از سوی دیگر با توجه به جدید بودن بیماری کووید-19 ناکافی بودن اطلاعات در مورد آن، نگرانیهایی مبنی بر اینکه آیا ممکن است استفاده از آمپول با داروی تقویتی پس از تزریق واکسن مشکلاتی ایجاد کرده و منجر به افزایش خطر ابتلای فرد به کووید-19 شود مطرح شده است.
ارزیابی مطالعات و شواهد: در مطالعات انجام گرفته بر روی واکسنها (غیر از واکسنهای کووید-19) تأثیر منفی برای مصرف ریزمغذیها و ویتامینها بر روی عملکرد واکسن گزارش نشده است و برعکس در برخی مطالعات وجود ارتباط بین مصرف ریزمغذیها با بهبود وضعیت سیستم ایمنی فرد و پاسخ به واکسیناسیون پیشنهاد شده است.
بهعنوان مثال بین کمبود ویتامین D با اختلال در پاسخ ایمنی به واکسن آنفولانزا ارتباط مشاهده شده است و در یک کار آزمایی تصادفی کنترل شده در کشور انگلستان در افراد 65 تا 85 ساله نشان داده شد که مصرف پنج وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات در روز در مقایسه با دو وعده یا کمتر، با پاسخ بهتر به واکسن پنوموکوک همراه است.
در مطالعه دیگری در کشور امریکا در افراد بالای 65 سال مشاهده شد که کارکرد گلبولهای سفید نوع T در گروهی که بهصورت روزانه ویتامین E مصرف میکردند (60 یا 200 میلیگرم ویتامین E در روز) در مقایسه با گروه دارونما بهتر بوده است.
مطالعهای در انگلستان در مورد مصرف مکمل سلنیم نشان داد که مصرف روزانه سلنیم ( 50 یا 100 میکروگرم در روز) در بزرگسالان باعث بهبود پاسخ ایمنی آنها به واکسن فلج اطفال شده و همچنین ایجاد سویههای ویروسی جهشیافته را کاهش میدهد.
هنوز مطالعهای در این زمینه در مورد واکسن کووید-19 منتشر نشده است، بااینحال با توجه به اثر وضعیت تغذیه در بهبود پاسخ به سایر واکسنها، پیشنهاد شده است که مکملهای تغذیهای (بهعنوانمثال حاوی ویتامین D، C، A، E، B12، B9، B6 و مواد معدنی مانند روی، مس، سلنیم و آهن) برای سالمندان در چند هفته قبل و بعد از دریافت واکسن کووید- 19تجویز شود.
نتیجهگیری: با توجه به شواهد موجود به نظر نمیرسد که مصرف ریزمغذیها و ویتامینها با دوزهای توصیه شده قبل و یا بعد از تزریق واکسن کووید-19 اثرات سوء بر ایمنیزایی ناشی از واکسیناسیون داشته باشد و یا باعث افزایش ریسک ابتلا به کووید-19 شود.
هرچند تصمیمگیری قطعی در این زمینه نیازمند اطلاعات بیشتر در مورد رفتارهای ایمنیزایی این بیماری است و مطالعات بیشتر در این زمینه لازم است.
با اینکه نشان داده شده است که مصرف ریزمغذیها و ویتامینها میتواند باعث بهبود وضعیت مبتلایان به کووید-19 و همچنین بهبود پاسخ به واکسن شود، اما با توجه به شواهد فعلی، مصرف ریزمغذیها و ویتامینها بهعنوان یک درمان روتین در مبتلایان به کووید-19 و یا قبل و بعد از واکسیناسیون لازم نیست و توصیه نمیشود.
نکته بسیار مهم اینکه باید توجه داشت که زیادهروی در مصرف ریزمغذیها و ویتامینها و مصرف آنها با دوز بالا خطرساز بوده و میتواند باعث آسیبهای جدی شود.
متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری با بیان اینکه بیماران زمینهای قبل از تزریق واکسن کووید19 از تغییر خودسرانه در مصرف دارو پرهیز کنند، گفت: برخی عوارض واکسن کرونا در این گروه جمعیتی ناشی از قطع خودسرانه و افزایش یا کاهش مصرف دارو اتفاق میافتد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال بیماران روماتیسمی قبل از تزریق واکسن کرونا برای تنظیم داروها باید به پزشک مراجعه کنند. ابتلا به کرونا در این قشر باعث حمله جدید بیماریهای روماتیسمی به عنوان نوعی از بیماریهای خودایمنی و موارد شدید کووید19 میشود. بنابراین این گروه از جمعیت ضمن مشورت درباره ضرورت دریافت واکسن، برای تنظیم داروها نیز باید به متخصصان روماتولوژی مراجعه کنند.
عباسزاده توضیح داد: برخی داروهای سرکوبگر، ایمنی را به مدت دو هفته کاهش میدهند و این مساله نیازمند مشورت با پزشک مربوطه به منظور جلوگیری از کاهش اثربخشی واکسن خواهد بود.
وی افزود: تزریق واکسن در بیماران مبتلا به خودایمنی عمدتا با بروز علائمی همچون تب و خستگی و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه میشود. کاهش و رفع این علائم در کوتاهمدت ناشی از تزریق واکسن و در صورت تداوم، ناشی از بیماری زمینهای بوده و مستلزم مراجعه به مراکز بهداشت و درمان است.
عباس زاده اضافه کرد: بیماریهای خودایمنی نظیر لوپوس، کج شدن یک طرفه صورت، ام اس و... مانع از تزریق واکسن کرونا نمیشود و تعداد موارد حمله این بیماری پس از تزریق در این گروه از بیماران نادر و از منظر علمی سبب منع مصرف نخواهد شد.
وی ادامه داد: بیماران مبتلا به گیلنباره نیز باتوجه به نتایج اثربخش واکسن کرونا از تزریق محروم نمیشوند.
گیلنباره یک بیماری التهابی نادر است که دستگاه عصبی محیطی را درگیر میکند و به سرعت موجب ضعف عضلات و بیحسی میشود.
این متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری یادآور شد: اما اثربخشی این واکسن در برخی گروههای جمعیتی همچون بیماران مبتلا به سرطان و سابقه پیوند عضو میتواند کاهش یابد، اما باتوجه به نظر سازمان بهداشت جهانی باید واکسن کرونا را دریافت کنند.
به گفته وی، بیماران مبتلا به نقص ایمنی اکتسابی نظیر ایدز نیز محدودیتی برای تزریق واکسن کرونا نداشته و داروهای این بیماران نیز با واکسن کووید19 تداخل نداشته است.
عباسزاده یادآور شد: برای دریافت واکسن همچنین در صورت فلج بودن یک دست، توصیه میشود که از دست سالم برای تزریق واکسن استفاده شود.
وی ادامه داد: استفاده از برخی واکسنها نیز برای بعضی از بیماران توصیه نمیشود. به عنوان مثال، در صورت سابقه سکته مغزی و دسترسی به انواع دیگر واکسن کرونا از دریافت واکسن آسترازنکا خودداری شود.
عباسزاده تصریح کرد: همچنین مبتلایان به سکته مغزی، به جهت مصرف داروهای ضدانعقاد و کاهنده چربی که با هدف گشایش رگهای قلب و مغز استفاده میشود، باید به سرعت در نوبت واکسیناسیون قرار گرفته و برای این گروه از جمعیت نیز در صورت دسترسی به انواع واکسن کووید19، واکسن آسترازنکا توصیه نمیشود.
وی در باره تزریق دو نوع متفاوت از واکسن در مرحله اول و دوم نیز گفت: دریافت متفاوت دز اول و دوم واکسن که گاها در برخی از نقاط دنیا هم انجام میشود، عمدتا جنبه تحقیقاتی داشته و غیرعلمی است.
این متخصص با اشاره به پرسش برخی مراجعان در باره لخته خون ناشی از واکسن آسترازنکا نیز عنوان کرد: لخته در سیاهرگهای پا با درد شدید پشت ساق پا بروز کرده و با حرکت انگشتان شست به طرف بالا تشدید میشود.
وی افزود: این لخته در ریه به صورت درد در قفسه سینه و کوتاهی نفس بوده که با تغییر حالت از خوابیده به نشسته تغییر میکند و در مغز این لخته به صورت سکته مغزی، فلج نسبی و اختلال تکلم بروز مییابد.
عباسزاده ادامه داد: بیماران مبتلا به دیابت تیپ یک و دو نیز به دلیل نقص ایمنی مستعد ابتلا به موارد شدید کووید19 بوده باتوجه به نارسایی قلب و کلیه و اختلال در سیستم ایمنی باید در اولویت واکسیناسیون قرار بگیرند.
وی افزود: بیماریهای عفونی و واکسیناسیون در بیماران دیابتی باعث افزایش قند خون میشود. بنابراین با رعایت یک رژیم غذایی صحیح و مصرف منظم داروها به هنگام تزریق واکسن باید از نوسان قند خون پیشگیری کرد.
عباسزاده تاکید کرد: این بیماران پس از تزریق واکسن کرونا، باید از تببر و مایعات فراوان استفاده کنند و وعدههای غذایی در طول 24 ساعت شبانهروز را افزایش دهند. مصرف مواد غذایی در این جمعیت باید به دفعات، با حجم کم باشد. همچنین میانوعده در این جمعیت نقشی مهم در کاهش نوسان قند خون ایفا میکند.
وی یادآور شد: بیماران ام اس نیز مستعد ابتلا به انواع شدید کرونا بوده و تزریق واکسن در این بیماران به شدت مورد تاکید قرار گرفته است. عوارض واکسن در این جمعیت نیز مانع از منع مصرف واکسن نشده است.
این پزشک توضیح داد: واکسن کرونا از نوع ویروس زنده کووید19 نیست و بنابراین تزریق آن در بیمارانی چون ام اس نیز باعث حملات بیماری نخواهد شد. واکسن در این بیماران گاها به دلیل بروز تب میتواند علائم بیماری ام اس را به صورت موقتی تشدید کند، اما علائم پایدار ناشی از حملات ام اس بوده و نباید مربوط به عوارض واکسن دانست.